खादी आणि ग्रामोद्योग कमिशन ची स्थापना १९५६ साली झाली. त्याचे मुख्यालय मुंबई येथे आहे,तर इतर विभागीय कार्यालये दिल्ली, भोपाळ, बंगलोर, कोलकाता, मुंबई आणि गुवाहाटी येथे आहेत. विभागीय कार्यालयांव्यतिरिक्त, विविध कार्यक्रम राबविण्यासाठी त्याचे कार्यालये 29 राज्यांमध्ये देखील आहेत.
खादी आणि ग्रामोद्योग या दोन्हींसाठी मोठ्या प्रमाणावर कामगार लागतात. औद्योगिकीकरण आणि जवळजवळ सर्व प्रक्रियांचे यांत्रिकीकरण पाहता, भारतासारख्या श्रमिक देशासाठी खादी आणि ग्रामोद्योगचे महत्त्व आणखी वाढत आहे.
खादी आणि ग्रामोद्योगचा आणखी एक फायदा म्हणजे त्यांना उभारण्यासाठी भांडवल फार कमी लागते, ज्यामुळे ते लोकांसाठी आर्थिकदृष्ट्या व्यवहार्य पर्याय बनतात.
आयोगाची तीन प्रमुख उद्दिष्टे आहेत ती खालील प्रमाणे आहेत –
१. सामाजिक उद्देश – ग्रामीण भागात रोजगार उपलब्ध करून देणे.
२. आर्थिक उद्देश – विक्रीयोग्य साहित्य प्रदान करणे
३. व्यापक उद्दिष्ट – लोकांना स्वावलंबी बनवणे आणि मजबूत अशी ग्रामीण सामाजिक भावना निर्माण करणे.
आयोग विविध योजना आणि कार्यक्रमांचे अंमलबजावणी आणि नियंत्रण करून हे उद्दिष्ट पूर्ण करण्याचा प्रयत्न करते.
योजना आणि कार्यक्रमांच्या अंमलबजावणीची प्रक्रिया सूक्ष्म, लघु आणि मध्यम उद्योग मंत्रालयापासून सुरू होते, जे या कार्यक्रमांचे प्रशासकीय प्रमुख आहेत. मंत्रालयाला केंद्र सरकारकडून निधी प्राप्त होतो आणि खादी आणि ग्रामोद्योगशी संबंधित कार्यक्रम आणि योजनांच्या अंमलबजावणीसाठी तो खादी आणि ग्रामोद्योग आयोगाकडे पाठविला जातो.
खादी आणि ग्रामोद्योग आयोग नंतर या निधीचा वापर आपल्या कार्यक्रमांच्या अंमलबजावणीसाठी करते. आयोग आपल्या 29 राज्य कार्यालयांमार्फत या कामासाठी थेट खादी आणि ग्रामसंस्था आणि सहकारी संस्थांमध्ये गुंतवणूक करते; किंवा अप्रत्यक्षपणे 33 खादी आणि ग्रामोद्योग मंडळांद्वारे, जे संबंधित राज्यातील खादी आणि ग्रामोद्योगांना प्रोत्साहन देण्याच्या उद्देशाने भारतातील राज्य सरकारांनी निर्माण केलेल्या वैधानिक संस्था आहेत.
त्यानंतर, खादी आणि ग्रामोद्योग मंडळ खादी आणि ग्राम संस्था/सहकार/व्यवसाय यांना निधी प्रदान करते. सध्या आयोगाचे विकासात्मक कार्यक्रम 5600 नोंदणीकृत संस्था, 30,138 सहकारी संस्था आणि सुमारे 94.85 लाख लोकांमार्फत राबविण्यात येत आहेत.
खादी आणि ग्रामोद्योग उत्पादनांची विक्री –
खादी आणि ग्रामोद्योग उत्पादनांची विक्री, संस्थांनी उत्पादित केलेली उत्पादने त्यांच्याद्वारे थेट किरकोळ आणि घाऊक विक्रेत्यामार्फत विकली जातात; किंवा अप्रत्यक्षपणे “खादी भांडार” (शासन संचालित खादी विक्री केंद्र) द्वारे विक्री केली जाते. एकूण 15431 विक्री केंद्रे आहेत, त्यापैकी 7,050 कमिशनच्या अधीन आहेत. ते भारतभर पसरलेले आहेत. आयोगाने आयोजित केलेल्या प्रदर्शनांमधून ही उत्पादने परदेशातही विकली जातात.
Dr B.R. Ambedkar Institute of Rural Technology and Management, Khadi and Village Industries Commission, Nashik contact details
नाशिक मध्ये बी.आर. आंबेडकर इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी अँड मॅनेजमेंट
Address: Trimbak Vidya Mandir, Nashik, Maharashtra 422213
contact details- 02532280362
Weblink- https://www.kvic.gov.in
या कॉलेजला खालील कोर्सेस घेतले जातात.
खादी-
१. खादी टेक्नॉलॉजी- Khadi technology
कालावधी-९ महिने
बॅचेस ची संख्या-१
इन् टेक कॅपॅसिटी-१०
२. पॉली वस्र कार्यकर्ता- Poly vastra karyakrta
कालावधी-९ महिने
बॅचेस ची संख्या-१
इन् टेक कॅपॅसिटी-१०
३. टेलरिंग अंड एम्ब्रोईडरी- Tailoring & Embroidery course
कालावधी-५ महिने
बॅचेस ची संख्या-१
इन् टेक कॅपॅसिटी-३०
Free courses by Khadi Gramodyog 2022
ग्रामोद्योग-
१. विलेज ऑइल टेक्निशियन कोर्स- Oil technician course
कालावधी-२ महिने
बॅचेस ची संख्या-३
इन् टेक कॅपॅसिटी-१५
२ .फायबर आर्टीसन कोर्स-
कालावधी-१ महिना
बॅचेस ची संख्या-१
इन् टेक कॅपॅसिटी-१५
३.पाम फायबर ब्रश मेकिंग
कालावधी-२ महिने
बॅचेस ची संख्या-१
इन् टेक कॅपॅसिटी-१०
४. टॅपर्स प्रोफीशिएंसी कोर्स –
कालावधी-२ महिने
बॅचेस ची संख्या-१
इन् टेक कॅपॅसिटी-१०
५. पेपर कन्वर्जन कोर्स –
कालावधी-२ महिने
बॅचेस ची संख्या-१
इन् टेक कॅपॅसिटी-१५
६. स्पायसेस अँड मसाला मेकिंग-
कालावधी-१ महिना
बॅचेस ची संख्या-१
इन् टेक कॅपॅसिटी-२०
७. बेकरी मेकिंग कोर्स –
कालावधी-२ महिने
बॅचेस ची संख्या-२
इन् टेक कॅपॅसिटी-१५
८. सुपरवायझरी टेक. पर्सनल-
कालावधी-६ महिने
बॅचेस ची संख्या-१
इन् टेक कॅपॅसिटी-१०
९. टॉयलेट अँड लॉन्ड्री सोप-
कालावधी-२ महिने
बॅचेस ची संख्या-१
इन् टेक कॅपॅसिटी-१५
१०. डिटर्जंट मेकिंग-
कालावधी-१महिना
बॅचेस ची संख्या-२
इन् टेक कॅपॅसिटी-२०
११. शाम्पू मेकिंग-
कालावधी-२ आठवडे
बॅचेस ची संख्या-१
इन् टेक कॅपॅसिटी-५
१२. व्हाइट फेनोल मेकिंग-
कालावधी-२ आठवडे
बॅचेस ची संख्या-१
इन् टेक कॅपॅसिटी-५
१३. लिक्विड दीटर्जंट सोप-
कालावधी-१ आठवडा
बॅचेस ची संख्या-१
इन् टेक कॅपॅसिटी-५
१४. स्कोरिंग पावडर-
कालावधी-१ आठवडा
बॅचेस ची संख्या-१
इन् टेक कॅपॅसिटी-५
१५. इतर शॉर्ट टर्म कोर्सेस-
A. कॅण्डल मेकिंग-
कालावधी-२ आठवडे
बॅचेस ची संख्या-१
इन् टेक कॅपॅसिटी-१०
B. चोक मेकिंग-
कालावधी-१ आठवडा
बॅचेस ची संख्या-१
इन् टेक कॅपॅसिटी-१०
C. स्क्रीन प्रिंटिंग-
कालावधी-२ आठवडे
बॅचेस ची संख्या-१
इन् टेक कॅपॅसिटी-१०
१६. पेपर बॅग अँड एन्वेलप मेकिंग-
कालावधी-२ आठवडे
बॅचेस ची संख्या-१
इन् टेक कॅपॅसिटी-२०
१७. फायबर पर्स मेकिंग-
कालावधी-१ आठवडा
बॅचेस ची संख्या-१
इन् टेक कॅपॅसिटी-१५
१८. फायबर शोपीस मेकिंग-
कालावधी-१ आठवडा
बॅचेस ची संख्या-१
इन् टेक कॅपॅसिटी-१५
१९. मसाला मेकिंग-
कालावधी-२ आठवडे
बॅचेस ची संख्या-१
इन् टेक कॅपॅसिटी-१०
२०. बेकरी (नानकटाई मेकिंग)-
कालावधी-२ आठवडे
बॅचेस ची संख्या-१
इन् टेक कॅपॅसिटी-१०
२१. कम्प्युटर अॅपलिकेशन प्रोग्रम्मिंग-
कालावधी-१ आठवडा
बॅचेस ची संख्या-१
इन् टेक कॅपॅसिटी-५०
२२. पाम फायबर ब्रश मेकिंग-
कालावधी-१ आठवडा
बॅचेस ची संख्या-१
इन् टेक कॅपॅसिटी-१०
२३. विलेज ऑइल-
कालावधी-१ आठवडा
बॅचेस ची संख्या-१
इन् टेक कॅपॅसिटी-१०
२४. ईडीपी-
कालावधी-१ महिना
बॅचेस ची संख्या-१
इन् टेक कॅपॅसिटी-२५
Leave a Reply